Astma

Wat is astma?
Astma is een ontsteking van de longen. De ontsteking is bij astma blijvend. Dit betekent dat er altijd kleine ontstekingen zijn in de longen. Dit kan veel klachten veroorzaken.
Heeft uw arts u verteld dat u astma heeft? Dan herkent u vast de situatie dat uw longen soms erg gevoelig reageren op prikkels, zoals rook, uitlaatgassen, huisstofmijt of huisdieren. U kunt hierdoor benauwd worden of gaan hoesten. Als dit plotseling opkomt, noemen we dat een astma-aanval. Niet iedereen reageert op dezelfde prikkels en het verschilt per persoon hoe erg astma is. Er zijn verschillende soorten astma.

Astma is blijvend
Astma geeft niet elke dag tijd klachten. Toch is het een ziekte die niet over gaat. Dit komt doordat de longen bij astma altijd een beetje ontstoken zijn. Dat is niet hetzelfde als een longontsteking: bij een longontsteking zijn de longen meestal ontstoken door een bacterie. Een behandeling met medicijnen geneest de longontsteking vrij snel. Astmaklachten kunnen soms weken tot maanden aanhouden. Bijvoorbeeld na griep. Soms zijn er periodes waarin u weinig tot niets merkt van uw astma. Dan lijkt astma genezen, maar is dit niet het geval.

Soorten astma
Welke klachten u heeft en hoe ernstig die zijn, hangt af van de soort astma die u heeft. Astma is onvoorspelbaar. Dat zorgt ervoor dat u het ene moment meer last heeft dan het andere.
Er zijn verschillende soorten astma, zoals allergisch astma, niet-allergisch astma, inspanningsastma en ernstig astma. Vaak heeft iemand meerdere vormen van astma tegelijk. Bij astma kunnen er periodes zijn dat u weinig last heeft, afgewisseld met periodes dat u juist veel klachten heeft. Bovendien beleeft iedereen astma anders. Als astma u bijvoorbeeld hindert in uw werk heeft dat veel invloed op uw leven. En dat is niet altijd gemakkelijk. Soms helpt het om ervaringen uit te wisselen met anderen. Dit kan via het Longforum. Ook kunt u Longpunt bezoeken.

• Allergisch astma
  Allergisch astma komt vaak voor. Bij deze soort bent u benauwd zodra u stoffen inademt waarvoor u allergisch bent. Deze stoffen noemen we prikkels. Het gaat bijvoorbeeld om stuifmeel, huisstofmijt of huidschilfers van huisdieren. Bepaalde voedingsstoffen of stoffen in medicijnen kunnen een reactie uitlokken. Ademt u deze prikkels in? Dan maakt uw lichaam de stof histamine aan. Die roept de allergische reactie op.

• Niet allergisch astma
  Heeft u niet-allergisch astma? Dan krijgt u klachten van niet-allergische prikkels. Bijvoorbeeld uitlaatgassen, rook, benzine, parfum of schoonmaakmiddelen. U kunt dan zelfs benauwd worden van parfum dat iemand uren geleden al heeft opgespoten. U kunt last hebben van weersomstandigheden, zoals kou, mist en vochtige lucht.
• Inspanningsastma
  Bij inspanningsastma wordt u benauwd als u zich inspant. Bijvoorbeeld als u sport. U krijgt dan vooral klachten als u te snel in beweging komt. Vaak schrijft uw arts een medicijn in een inhaltor voor dat u inneemt voor u begint met sporten. Dat zorgt ervoor dat u minder last heeft. Bij inspanningsastma is het belangrijk om rustig aan te beginnen met een activiteit. Zo kunnen uw longen wennen aan de overgang van rust naar inspanning. Stress en emoties kunnen uw klachten erger maken. Dat geldt ook voor de temperatuur en de vochtigheid van de lucht. Koude en droge lucht zorgen vaak dat u meer last heeft.
• Ernstig astma
  Van de verschillende soorten astma komt ernstig astma gelukkig het minst vaak voor. Ernstig astma is met medicijnen moeilijk onder controle te houden. Hierdoor heeft u waarschijnlijk veel klachten en moet u regelmatig naar het ziekenhuis voor behandeling.

Symptomen van astma
Hoesten en een piepende ademhaling zijn symptomen van astma die vaak voorkomen. Maar u kunt ook benauwd of kortademig zijn. De klachten verschillen per persoon.

• Benauwd zijn
  Als u astma heeft kunt u flink benauwd zijn. Dit is een van de bekendste symptomen van astma. Heeft u een astma-aanval? Dan kunt u het gevoel hebben dat u stikt. Dat kan eng zijn. Probeer in deze situatie kalm te blijven. U wordt benauwd omdat uw longen overvol raken met lucht, die ze niet meer goed kunnen verversen. Gelukkig is het in principe niet gevaarlijk. Voelt u zich benauwd? Ga dan rechtop zitten. Maak uw luchtweg vrij. Doe uw das los of de bovenste knoopjes van uw hemd of blouse open.
• Hoesten 
  Misschien hoest u veel. Soms komt er slijm mee. Dit komt omdat uw slijmvliezen altijd geïrriteerd zijn. Daarom maken uw slijmvliezen in uw neus en longen meer slijm aan dan normaal. Hoesten is een natuurlijke reactie van uw lichaam. Zo zorgt uw lichaam dat het slijm loskomt.
• Piepend ademen
  Piepend ademhalen is een symptoom van astma dat vaak voorkomt. Dit komt omdat uw luchtpijp en bronchiën (de vertakkingen van de luchtpijp naar de longen) zich vernauwen. Hierdoor verkrampen de omliggende spiertjes. De lucht heeft dan minder ruimte om doorheen te gaan. Raspend of zagend ademhalen zijn ook kenmerken van astma. Dit gebeurt als uw neus of keel overdag ‘dicht’ zit.
• Kortademig zijn
  Als u astma heeft, bent u wel eens kortademig. Dit betekent dat u snel buiten adem bent en dan de neiging heeft om naar lucht te happen. Wie kortademig is, gaat vaak hijgen. Dit komt omdat het voelt alsof het onderste deel van de longen dichtzit. Hierdoor neemt u vaak korte ademteugen.

Er zijn verschillende soorten medicijnen die u kunt gebruiken als u benauwd bent. Gebruik uw medicijnen altijd precies zoals uw arts heeft voorgeschreven. Twijfelt u of u uw medicijnen goed gebruikt? Neem dan altijd contact op met uw arts, longverpleegkundige of apotheker.

Waarom sommige mensen astma krijgen en anderen niet, is nog niet duidelijk. Wetenschappers en het Longfonds zoeken nog naar de precieze oorzaak van astma. Astma is vaak erfelijk.

Astma kan op elke leeftijd ontstaan. Toch begint astma bij veel mensen als kind. Onderzoek heeft uitgewezen dat astma vaak in de familie zit. Bent u of uw partner allergisch, of heeft één van u beiden astma? Dan hebben uw kinderen in de helft van alle gevallen ook aanleg voor astma of allergieën. Heeft u beiden astma of allergieën? Dan geeft u dit 7 van de 10 keer door aan uw kinderen.

Allergie ontwikkelen
Heeft uw kind aanleg voor astma of allergieën? Of komt het regelmatig in contact komt met stoffen die een allergische reactie kunnen geven, zoals huisdieren? Dan kan uw kind een allergie ontwikkelen. Een allergie kan geleidelijk ontstaan. Zo kan uw kind pas na een aantal jaren allergisch gaan reageren. Allergische klachten verschillen vaak per persoon en per allergie. Bent u allergisch? Dan heeft u een grotere kans om ook astma te ontwikkelen.
Veel voorkomende klachten zijn:

• Niesbuien
• jeukende ogen
• gezwollen oogleden
• droge hoest
• verstopte neus

Andere oorzaak van astma
Zit astma niet in uw familie en is het bij u dus niet erfelijk? Dan is er soms een andere oorzaak.

• Kinderen die te vroeg geboren zijn hebben vaker astma of last van allergieën. Dat komt omdat de longen van een baby die te vroeg geboren is nog niet ‘af’ zijn. De longen hebben dan een achterstand die niet meer in te halen is.
• Baby’s van kinderen van wie de moeder rookte tijdens de zwangerschap hebben meer kans op astma.
• Heeft een baby een laag gewicht als hij geboren wordt? Of heeft hij infecties, bijvoorbeeld aan zijn longen? Dan kan dat bijdragen aan het veroorzaken van astma. Het is niet duidelijk of dat ook echt een oorzaak van astma is. Er lijkt wel een verband te zijn.
• Sommige mensen hebben beroepsastma. Dat betekent dat ze bepaalde stoffen, zoals verf, vaak en lang hebben ingeademd. Zo is er bij hen astma ontstaan.

Uw behandeling

Onderzoeken voor Astma en COPD

Wat kunt u zelf doen?

• Stoppen met roken
• Meer bewegen
• Het volgen van een dieet

Wat doen uw huisarts en de praktijkverpleegkundige voor u?

• Uw controle 
  Uw huisarts of praktijkverpleegkundige controleert u met regelmaat. Tijdens het consult gaat de praktijkverpleegkundige na hoe het met uw ziekte, uw klachten en beperkingen in het dagelijks leven gaat. Ook bespreekt de praktijkverpleegkundige uw medicatiegebruik en voert zo nodig een longfunctiemeting (spirometrie) uit. Verder besteedt de praktijkverpleegkundige aandacht aan uw leefstijl, waaronder uw voeding en rookgedrag.

• Uw medicatie
  Daarnaast kunnen de symptomen worden verlicht door luchtwegbeschermers en of luchtwegverwijders, die de luchtwegen wat wijder maken en het ademen wat vergemakkelijken. Om virusinfecties tegen te gaan wordt een jaarlijkse griepprik aangeraden.

• Eventueel uitgebreid onderzoek
  Indien uw huisarts meer informatie nodig heeft over uw longen kan hij ook verder onderzoek aanvragen. Bijvoorbeeld: röntgenfoto’s, een inspanningstest, een allergietest, of een uitgebreidere longfunctietest uitgevoerd in het ziekenhuis.
  Onderzoeken voor Astma en COPD

• Individueel zorgplan 
  De mensen die uw astma behandelen maken vaak samen met u een persoonlijk behandelplan of zorgplan. Hierin staat omschreven:
  – Wat uw diagnose is.
  – Welke afspraken u heeft gemaakt met uw arts of verpleegkundig
  – welke medicijnen u krijgt
  – wat de doelen van uw behandeling zijn
  – wat u zelf kunt doen om met uw astma om te gaan
  – met wie u contact kunt opnemen bij problemen
  In het behandelplan staat de zorg beschreven die voor u het beste is. U bespreekt samen welke zorg dat is. De zorg moet passen bij wat u nodig heeft. Dat heet ‘zorg op maat’. U mag het plan meenemen naar huis. Het voordeel van dit plan is dat u alle informatie over uw behandeling bij elkaar heeft. Dat is niet alleen handig voor uzelf, maar ook voor het team dat u behandelt. Ieder behandelplan is anders. Logisch, want de klachten bij astma zijn voor iedereen verschillend. De doelen zijn wel altijd hetzelfde.

Wat zijn de doelen van een zorgplan

• U heeft zo weinig mogelijk klachten.
• Uw dagelijks leven is zo normaal mogelijk.
• Uw longen zijn en blijven zo gezond mogelijk.
• U heeft zo min mogelijk astma-aanvallen.
• U hoeft niet in het ziekenhuis te worden opgenomen.
• U heeft geen bijwerkingen van uw medicijnen.

Behalve de doelen van de behandeling, staat in het zorgplan alles wat belangrijk is bij uw behandeling.
Bijvoorbeeld:

• De namen en telefoonnummers van iedereen die betrokken is bij uw behandeling.
• Een noodtelefoonnummer van bijvoorbeeld de huisartsenpost voor buiten werktijden.
• Hoe u een astma-aanval herkent, voorkomt, en wat u bij een aanval kunt doen.
• Afspraken over hoe vaak en wanneer u moet terugkomen voor controle.

Wat verwachten uw hulpverleners van u?
Net zoals u een aantal dingen mag verwachten van uw arts of verpleegkundige, verwachten zij ook een aantal dingen van u. Astma behandelen kan alleen als er een goede samenwerking is tussen u en het team dat u helpt. Probeer daarom zo open mogelijk te zijn. Bijvoorbeeld over uw manier van leven. Vertel of u rookt, wat u eet en hoeveel u beweegt. Probeer de adviezen van uw arts zo goed mogelijk te volgen. Geef het aan als u bepaalde afspraken uit het behandelplan niet voor elkaar krijgt. Het maakt niet uit waardoor dit komt. De doelen die u samen heeft opgesteld, moeten voor u wel haalbaar zijn. De samenwerking tussen u en uw arts is daarin het belangrijkste.

Meer informatie over uw behandeling
Neem voor meer informatie over uw persoonlijke behandeling contact op met uw huisarts of uw praktijkverpleegkundige.

Meer informatie over Astma vindt u op www.thuisarts.nl of www.longfonds.nl.